İşyerlerinde bazen işverenlerin talepleri yada çalışanların talepleri nedeniyle fazla çalışma konusu gündeme gelmektedir. Fazla Çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır.
İSG Danışmanlığı İhtiyaçlarınız için
Türkiye ‘nin bir çok noktasında iş güvenliği ve iş sağlığı merkezli isg alanındaki tüm ihtiyaçlarınız için bir telefon kadar yakınız. Referanslarımız bizden hizmet alan kıymetli müşterilerimizin değerli yorumlarıdır.
Normal Çalışma Süresi
4857 Sayılı iş kanunu kapsamında Çalışma süresi başlığı bu konuyu net olarak açıklamaktadır. Buna göre ülkemizde normal çalışma süresi haftalık 45 Saat olarak belirlenmiştir.
Çalışma süresi[25]
Madde 63 – Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/7 md.; Değişik cümle: 4/4/2015-6645/36 md.) Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.
4857 Sayılı iş kanunu
Yukarıda alıntılanan kanun metninden de görüleceği üzere normal çalışma süresi haftada 45 saatlik süreyi belirtir. Bunun aşıldığı durumlar ise fazla çalışma , fazla sürelerle çalışma gibi iki ayrı tanımla çalışanlar açısından ek bir gelir oluşturarak iki farklı çalışma modelinin açılımını (aşağıda) yapmıştır. Kanun geniş kapsamlı incelendiğinde Anayasa ‘daki önemli maddelerden biri olan ücretsiz çalışmanın engellendiği maddeyle bağantılı olarak düşünmemiz gerekir.
Zorunluluk Hallerinde Çalışma Süreleri
İşyerinde bir çok sebeple zaman zaman fazla çalışmaların yapılması zorunluluğu olabilir. Bu işin gereği olarak süreklilik arz edebileceği gibi dönemsel olarak fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yapılabilir.
Ancak burada çalışanlar için bir sınır, yani fazla çalışma için bir sınırlama konulması çalışanın psikolojik, ruhi bütünlüğünü korumak için önemlidir.
Fazla çalışma sınırı nedir?
Çalışanların işyerinde geçirdiği çalışma sürelerinin mutlaka bir sınırı olması çalışma barışının olması için en önemli zorunluluklardın biridir. Bunun kanuni olarak sınırlamasının bulunmadığı durumlarda, telafi ve denkleştirme sürelerinin sınırları olmaması sebebiyle birbirinden çok farklı uygulamalar, çalışma alanındaki huzuru bozabilecek, çalışma barışını etkileyebilecektir.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. (Ek cümle: 6/5/2016-6715/3 md.) Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.
4857 SAYILI İŞ KANUNU MADDE 63
Yukarıda da görüldüğü üzere günlük çalışma süresi için 4857 Sayılı iş kanunu madde 13 ‘te denkleştirme süreleri de dahil olmak üzere günlük en fazla çalışılabilecek sınırı 11 saat olarak belirtmiştir.
Günlük çalışma saat sınırını bu şekilde netleştirebiliriz.
Zaman zaman bursa osgb hizmeti alan firmalar tarafından, yada bireysel isg danışmanlığı hizmeti sunduğumuz işletmelerden çalışma sürelerine ilikşik bir çok soru gelmektedir. Bu sorulara yanıt verebilmek için 4857 Sayılı kanun ve fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yönetmeliklerinin incelenmesi yeterli olacaktır. Bu yazıda 4857 Sayılı iş kanunundaki maddelere değinilmiştir.
Çalışan Günde 11 Saatten Fazla çalışamaz!
Peki çalışan her gün 11 saat kadar çalıştırılabilir mi?
Hayır Madde 63 ün devamında gördüğünüz üzere çalışanın 11 saatlik çalışma sonucunda yaptığı toplam çalışma 2 aylık süre toplamında hafta sayısına bölündüğünde normal haftalık çalışma süresini geçmemelidir.
Fazla Çalışma ‘da Denkleştirme ve Telafi
Zaman zaman işin gereği yada dönemsel olarak işyerinde normal çalışma süresinin daha altında çalışıldığı dönemler olabilir. Bu dönemlerde (Konumuz olan iş kanununa göre işi yapmak için hazır olarak bekleyen çalışanın ücreti tam olarak ödenir.) çalışılmayan süreler, telafi ve denkleştirme çalışmaları gibi kanunun yine çalışma saatleri sınırlarına bağlı kalarak gerçekleştirilebilir.
Çalışan rızası alınarak fazla çalışma yaptırılabilir mi?
Anayasal bir görev olarak devletin en önemli görevlerinden biri toplumsal refahı sosyal devlet gerekliliklerine uygun olarak gerçekleştirmek ödevini, her an kullanmak için kanun gücü ile denetimlerle gerçekleştirmektedir. Sosyal devletin önemli alanlarından birini oluşturan istihdam başlığı içinde bu kanuni sınırlamaları koyarak istihdamın artışını sağlayarak. İş çoksa aynı orantıda çalışan sayısının arttırılmasını öngörerek anayasal düzenlemeleri bu zemin üzerine oluşturmuştur. Bu nedenle çalışanın rızası alınmış olsa da kanuni sınırlamalara uyulmadığı için yapılan denetimlerde (şikayet yada planlı denetimlerde) ilgili hususlar hakkında idari para cezalarla karşılaşılması mümkündür.
Gece Çalışmalarında Çalışma Süresi
Gece çalışmaları kanuni olarak 7,5 saati aşamaz, bu sürelerde çalışanın yazılı onayının alınması durumunda 7,5 saati aşan sürelerde çalışma yapılabilir. Ancak bu süre yine bir sınır olarak belirlenen 11 saati bu şekildeki çalışmalarda aylık çalışma süresinin hafta sayısına bölünmesi sonucu elde edilen oranda haftalık çalışma süresini geçmemesi şartıyla gerçekleştirilebilir.
