“Ergonomi” sözcüğü Yunancada “Ergon = İş, Çalışma” , “Nomos = Yasa” anlamına gelen sözcüklerin birleştirilmesiyle elde edilmiştir.Günümüzde “İş Bilimi” olarak bilinmektedir. Ergonomiye kısaca “fiziksel çevrenin insana uyumlaştırılması süreci” diyebiliriz.
Ergonominin Amaçları Nelerdir
- Çalışmanın yöntemli bir şekilde düzenlenmesi
- İnsanın kullandığı araç ve makinelerle uygunluk içinde olmasının sağlanması
ergonominin amacıdır.
İş sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma ortamına ilişkin ILO nun 155 sayılı sözleşmesinde
“İşin maddi unsurları ile işi yapan veya nezaret eden kişiler arasındaki ilişkiler ve makine, techizat, çalışma süresi, işin düzenlenmesi ve iş usullerinin işçilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerine uyarlanması hususlarını dikkate alacaktır (ILO 155 Md:5)’’ denilmektedir.
Ayrıca İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin «İş Sağlığı ve Ergonomi» başlıklı 9.maddesine göre: ‘’Asgari sağlık ve güvenlik gereklerinin uygulanmasında, işçilerin iş ekipmanı kullanımı sırasındaki duruş pozisyonları ve çalışma şekilleri ile ergonomi prensipleri işverence tam olarak dikkate alınacaktır.’’ denilmektedir.
Ergonomik risk faktörlerine bakacak olursak ; Zorlayıcı Pozisyonlar,Tekrarlı Hareketler,Güç Uygulama,Titreşim,Mekanik Baskı.Bu faktörler boyun bölgesi,omuz,dirsek,el bileği,el,parmak,bel bölgesinde problemler yaratabilmektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Ergonomi bağlantısında dikkate alınması gereken konular Nelerdir?
- İşte duruş Şekli (İş pozisyonu)
- Uygun duruş kriterleri
- Araçların yada malzemelerin boyutları
- Antropometrik Veriler
- Etkin Çalışma alanı Ölçüleri
- Fiziki çevre şartları
- Ortam Isısı
- Gürültü
- Aydınlatma.
Özellikle günümüzde çok büyük işletmelerde Ergonomi çalışmalarına önem verilmektedir.Sadece Ergonomi alanında uzmanlaşmış çalışan personel bulundurmaktadırlar.Tüm üretim vardiyalarına ve destek birimlerdeki vardiyalara Basitleştirilmiş Ergonomi Analizi uygulamaktadırlar.
Genel ergonomi durumunu aşağıdaki renklerle ifade edebiliriz
- Yeşil Vardiya :Ergonomik olarak uygun
- Sarı Vardiya: İyileştirilmesi gereken operasyonlar mevcut,
- Kırmızı Vardiya : Ergonomik tehlike riski yüksek ve acil olarak iyileştirilme yapılması gerekli .
Özellikle İdari birimlerde çalışan personeller için Ofislerde Ergonomiyi yaklamak için günlük faaliyetler içerisinde yerine getirilebilecek pratik metotlar ve alınacak pratik yöntemler sayesinde, ofis ortamlarının ergonomik koşullara uygunluğunu sağlamak mümkün olacaktır.
- Ofisler topluca ve uzun süreli bulunulan yerler olduğundan dolayı temiz ve bakımlı olmasına azami özen gösterilmelidir.
- Personelin vücut ölçülerine göre ayarlanabilir mefruşat tercih edilmelidir. Sürekli kullanılan cihazlar personelin kol erişim mesafesinde olmadır.
- Sürekli başvurulan tablo, grafik, vb. iş yardımcıları, okunaklı, açık ve kolay algılanabilir olmalı, personelin normal görüş açısı ±15o içerisine yerleştirilmeli, personelin görüş mesafesinde engelleyici cisimler bulunmamalıdır.
- Statik(durağan) hareketler minimuma indirilmeli, dinamik hareketler hedeflenmelidir. Bu amaçla ofisler personelin rahatça hareket edeceği, her personele minimum 2 m2 hareket olanağı sağlanacak şekilde düzenlenmelidir.
- Tüm açma – kapatma düğmelerinin hareket yönünün aynı olasına dikkat edilmelidir.
- Ofisler sık sık havalandırılmak, ortamdaki hava kalitesinin düşmesi önlenmeli, her personele minimum 10 m3 hava düşecek şekilde düzenleme yapılmalıdır.Toz, polen gibi uçuşan partiküller için portatif hava temizleyicilerin kullanılması faydalı olacaktır.
- Genel aydınlatmada ışık kaynaklan mümkün olduğu kadar yükseğe yerleştirilmelidir. Alçak ışık kaynakları yansımayı ve kamaşmayı arttırır.
- Hassas ve göz yorucu işlerde lokal aydınlatmaya başvurulmalı, gözler sık sık kapatılarak ve uzak objelere bakmak suretiyle dinlendirilmelidir.
- Açık renkli demirbaş eşyalar, camlar ve parlak yüzeyler,ışığı yansıttığı için görüşte rahatsızlığa ve kamaşmaya sebep olurlar. Böyle bir durum söz konusu ise, aydınlatma azaltılmalı ve mat eşyalar tercih edilmelidir.
- Tavan aydınlatmaları çalışma yüzeyi ile 45 o açı yapmalı, direk çalışma noktasına vurmamalıdır
- Ofislerde pencere bulunmasının ve pencerelerin açık tutulmasının personelin motivasyonu üzerinde olumlu etkisi olacaktır.
- Fotoğraf, bitki, tablo gibi kişiliğe hitap eden öğeler kullanılması psikolojik olarak çalışma ortamına bağlılığı güçlendirecektir.
- Personelin sürekli olarak koyu- açık renk ortalar arasında göz hareketi yapmasını gerektirecek işlerden kaçınılmalıdır.
- Ofis çalışmaları yüksek dikkat gerektirdiğinden dolayı, sürekli gürültü önlenmeli, yüksek ses çıkaran cihazlar izole edilmelidir.
- Ofis ortamında ısı 20 – 22 ®C civarında tutulmalıdır.
- Çalışma pozisyonu düzenli olarak değiştirilmelidir.
Bazı işletmeler ergonomi konularında duyarlılaştırmayı arttırmak üzere çalışanlarına Dojo Ergonomi eğitimleri aldırmaktadırlar.
Dojo Ergonomi : Operatörlerin mevcut çalışma alanlarındaki ergonomik problemlerin neler olduğunu anlamasını ve ergonomi açısından bilgilendirilmesini amaçlayan bir eğitimdir. Eğitimler 12 kişilik katılımcılara aktarılacak biçimde hazırlanmıştır.Burada Temel Ergonomi Prensipleri, Maket Üzerinde Çalışma,Isınma-Gerilme Hareketleri,Ergonomi Yarışması yapılmaktadır.
